fact files
Walentynkowe ciekawostki
Pierwsza kartka walentynkowa
Prawdopodobnie pierwszą walentynkową kartkę z wierszem miłosnym wysłał w 1415 do swojej żony książę Karol Orleański. Był wtedy uwięziony w londyńskim więzieniu Tower – spędził w nim 25 lat. Żona nie doczekała jego powrotu, zmarła zanim opuścił więzienie. Tę słynną kartkę można obecnie zobaczyć w British Museum.
Walter Scott i Piękne dziewczę z Perth
Do rozsławienia święta przyczynił się sir Walter Scott – szkocki pisarz żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku. Jego znana pod dwoma tytułami powieść: The Fair Maid of Perth lub St. Valentine’s Day zyskała wielką popularność. Jej polski tytuł to „Piękne dziewczę z Perth”. Akcja powieści rozgrywa się pod koniec XIV wieku w Szkocji. W walentynkowy dzień płatnerz Henry Gow całuje piękną Catharine Glover, córkę rękawicznika z Perth. Dziewczyna jednak podoba się księciu, który chce ją porwać…
Walentynkowy przemysł i ogromne zyski
Druk kartek walentynkowych na przemysłową skalę rozpoczął się w 1848 roku w Stanach Zjednoczonych. Firmę produkującą takie kartki założyła artystka i businesswoman – Esther Howland, w Worcester (Massachusetts). W pierwszym roku zarobiła 5 tys. dolarów, a 20 lat później zarabiała rocznie 100 tys. dolarów.
Amerykanie i walentyki
Amerykanie wysyłają kartki walentynkowe nie tylko do osób, z którymi łączą ich bliskie, uczuciowe relacje. Właściwie wysyłają je do wszystkich znajomych – kolegów i koleżanek z pracy, swoich szefów, sąsiadów itd.
Szekspir, Ofelia i święty Walenty
O dniu św. Walentego wspomina już Szekspir w Hamlecie. Ofelia śpiewa:
Tomorrow is Saint Valentine’s day,
All in the morning betime,
And I a maid at your window,
To be your Valentine.
Then up he rose, and donned his clothes,
And dupped the chamber door.
Let in the maid that out a maid
Never departed more.
W tłumaczeniu Józefa Paszkowskiego brzmi to tak:
Dzień dobry, dziś święty Walenty.
Dopiero co świtać poczyna;
Młodzieniec snem leży ujęty,
A hoża doń puka dziewczyna.
Poskoczył kochanek, wdział szaty,
Drzwi rozwarł przed swoją jedyną
I weszła dziewczyna do chaty,
Lecz z chaty nie wyszła dziewczyną.
Lady Godiva – legenda i fakty
Lady Godiva żyła w XI wieku i była żoną hrabiego Mercji, lorda Coventry – Leofrica. Według legendy Leofric gnębił mieszkańców wysokimi podatkami. Godiva długo przekonywała męża do ich obniżenia i w końcu usłyszała: „Prędzej przejedziesz nago przez Coventry w dzień targowy, niż ja zmienię zdanie”. Kobieta poprosiła więc mieszkańców Coventry, aby pozostali w domach i zamknęli okiennice, a potem przejechała nago przez miasto, na białym koniu, osłonięta jedynie długimi włosami. Jeden człowiek, nazwany później Tomem Podglądaczem (Peeping Tom), spojrzał wtedy na nią i stracił wzrok... Zaskoczony determinacją żony Leofric dotrzymał obietnicy i zmniejszył podatki.
Być może lady Godiva rzeczywiście przejechała nago przez Coventry, ale brak na to dowodów. Źródła historyczne potwierdzają jedynie, że Godiva (a właściwie Godgifu) i Leofric żyli w XI wieku. Odnotowano również, że przekazywali liczne darowizny na rzecz Kościoła – byli fundatorami świątyń i opactw. Legenda została spisana dopiero 100 lat po śmierci Godivy przez znanego z naciągania faktów angielskiego benedyktyna Rogera z Wendover. Natomiast opowieść o Tomie Podglądaczu jest o wiele późniejsza i pochodzi z XVI wieku.
Faktem jest natomiast, że legenda o lady Godivie, szlachetnej kobiecie, która wykazała się sprytem, odwagą i determinacją, aby pomóc swoim poddanym, jest częścią europejskiej kultury. Postać Godivy inspirowała wielu artystów – poetów, malarzy i rzeźbiarzy (np. Alfreda Tennysona, Johna Colliera, Wojciecha Kossaka). O lady Godivie znalazła się też wzmianka w światowym przeboju zespołu Queen – Dont’s stop me now...
Christmas cracker nie ma nic wspólnego z krakersem! Jest to kartonowa rolka opakowana w ozdobny papier w taki sposób, aby przypominała duży (bardzo duży!) cukierek. W środku znajduje się niespodzianka – papierowa korona, którą zakłada się w czasie świętowania, zapisany na karteczce żarcik, wierszyk, aforyzm oraz drobny upominek.
Christmas crackers kładzie się na świątecznym stole, przy każdym nakryciu. Po obiedzie domownicy i ich goście krzyżują ręce tak, aby prawą dłonią trzymać końcówkę własnego crackera, a lewą – końcówkę crackera osoby siedzącej obok, i ciągną! „Cukierki” rozrywają się, wydając głośny dźwięk charakterystyczny dla pękania czy łamania (to crack). Osoba, która zdobędzie większą część crackera, zatrzymuje upominek!
Skąd wzięła się ta tradycja? Jej początki sięgają XIX wieku, kiedy to londyński cukiernik Tom Smith, aby zwiększyć sprzedaż swoich słodyczy, wpadł na pomysł, żeby do cukierków dodawać wierszyki miłosne, a potem specjalny mechanizm naśladujący dźwięk wydawany przez trzaskające w ogniu polano. Pomysły Toma rozwinął jego syn i tak powstał cracker, który znamy obecnie.
Nigdy w rozmowie ze Szkotem nie należy nazywać kiltu spódnicą! Kilt to tradycyjny szkocki strój zakładany obecnie na specjalne okazje – np. na uroczystości państwowe lub rodzinne.
Czy pamiętacie film Braveheart? W XIII-wiecznej Szkocji William Wallace zwołuje rodaków do walki ze znienawidzoną Anglią. Otóż w słynnej scenie bitwy Szkoci są ubrani w kilty… No cóż, Mel Gibson (reżyser i odtwórca głównej roli) „pomylił się” o kilkaset lat, bo pierwsze historyczne wzmianki o kilcie pojawiają się dopiero na przełomie XVI i XVII wieku.
Do wynalezienia kiltu roszczą sobie prawa nie tylko Szkoci, ale także Irlandczycy. Historyczne źródła jednak potwierdzają, że to właśnie szkoccy górale od XVII wieku nosili ciężką, wełnianą tkaninę (zwaną m.in. belted plaid), którą obwiązywali wokół pasa. Mogła ona służyć także jako koc, którym przykrywano się w nocy.
Tradycyjny kilt robi się z tartanu, czyli materiału z owczej wełny. Zdobi go motyw kolorowej kraty – inny dla każdego szkockiego klanu. Jednak tradycyjny szkocki strój to nie tylko kilt. Do kiltu nosi się specjalną marynarkę, skarpety i zatknięty za skarpetę sztylet, a także sporran, czyli zrobioną ze skóry lub futra torebkę, która kiedyś miała osłaniać pewną część ciała niczym zbroja. Czasami przez ramię przewiesza się pled. Kilt spina się na dole broszką z emblematem danego klanu lub agrafką – jest to bardzo przydatne przy wietrznej pogodzie…
Są dwa rodzaje kiltów – ośmiojardowy (czyli wykonany z ponad 7 metrów materiału) i zwykły (casual) zrobiony z tkaniny o długości od 3 do 5 jardów (1 jard = 0,9144 metra). Kilt można kupić w specjalnych sklepach, choć często wykonuje się go na zamówienie. Tak czy owak – ceny są bardzo wysokie.
Stonehenge – magia, legenda i nauka
Stonehenge to prehistoryczny zabytek, który jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych budowli w Anglii i na świecie. Znajduje się on 13 km od położonego w południowej Anglii miasta Salisbury. Składa się z kilkudziesięciu ułożonych pionowo głazów, z których największe ważą ponad 40 ton i mają 7 metrów wysokości. Budowa rozpoczęła się około 3000 roku p.n.e. i trwała ponad 1000 lat.
Do dziś nie wiadomo, w jaki sposób starożytnym budowniczym udało się przetransportować tak olbrzymie ciężary. Największe, granitowe bloki pochodzą z okolic Marlborough Downs (około 30 km od Stonehenge), natomiast mniejsze, błękitne skały – z Pembrokeshire w Walii (około 300 km od Stonehenge)! Co więcej – Stonehenge wybudowano z niezwykłą, matematyczną precyzją. Nie wiadomo także, do czego miała służyć ta konstrukcja. Badacze przypuszczają, że była to świątynia, w której czczono Słońce i Księżyc. Mogła również być najstarszym obserwatorium astronomicznym na świecie. Naukowcy odkryli, że miejsce to jest mocno namagnesowane, przez co okolica jest uboga w roślinność. Odkryli również, że głazy tworzące krąg są czymś w rodzaju instrumentu muzycznego – po uderzeniu młotkiem część z nich wydaje niskie dźwięki, podobne do dźwięku dzwonu lub bębna. Ten "instrument" mógł służyć do komunikacji na odległość lub do terapii dźwiękiem.
Wokół Stonehenge powstało wiele legend i opowieści – ponoć to czarnoksiężnik Merlin przeniósł tu głazy z jednej z irlandzkich świątyń, ponoć olbrzymy zbudowały ten magiczny krąg, ponoć miejsce to ma moc uzdrawiania, ponoć zbudowali je kosmici, aby służyło za lądowisko...
Ten należący do Korony Brytyjskiej obiekt został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1986 roku. Odwiedza go ponad milion turystów rocznie.
By garethwiscombe - https://www.flickr.com/photos/garethwiscombe/1071477228/in/photostream/, CC BY 2.0, Link
Co najczęściej je się w Wielkiej Brytanii?
Full English breakfast, czyli angielskie śniadanie, to serwowany na ciepło posiłek, składający się z bekonu, kiełbasek, jajka, grillowanych pomidorów, grzybów oraz fasolki w sosie pomidorowym. Ze względu na swoją popularność w wielu barach na Wyspach Brytyjskich full English breakfast podaje się nie tylko rano, lecz przez cały dzień.
Fish n' chips, czyli ryba (zazwyczaj dorsz lub łupacz) z frytkami, to bardzo popularne danie typu street food. Jako że danie to od dawna podaje się na wynos, do lat 80. XX w. zawijano je w gazetę. W zależności od kraju, jest serwowane z różnymi dodatkami. W Szkocji na przykład - z octem i brown sauce (z ang. „brązowy sos”).
Kurczak tikka masala to danie inspirowane kuchnią indyjską i pakistańską, składające się ze smażonych filetów kurczaka (tikka) oraz aromatycznego sosu (masala). Według ankiety przeprowadzonej w 2012 roku, kurczak tikka masala jest drugim najpopularniejszym zagranicznym daniem w Wielkiej Brytanii.
Big Ben
Nazwy Big Ben używa się obecnie, mówiąc o całej wieży zegarowej Pałacu Westminsterskiego w Londynie, jednak początkowo odnosiła się ona jedynie do dzwonu znajdującego się w tej wieży. Big Ben jest największym z pięciu mieszczących się tam dzwonów i waży ponad 13 ton. Nie wiadomo, skąd wywodzi się jego nazwa – niektórzy twierdzą, że pochodzi ona od imienia Benjamina Halla, który nadzorował montaż dzwonu. Uważa się również, że początkowo miał nosić nazwę Victoria – na cześć królowej Wiktorii. Dźwięk czterech mniejszych dzwonów można usłyszeć co kwadrans, natomiast największy – Big Ben – wybija tylko równą godzinę. 31 maja 2009 roku Big Ben obchodził 150-lecie.
HARRODS – WSZYSTKO, WSZYSTKIM, WSZĘDZIE
Harrods to dom towarowy położony przy Brompton Road w Londynie. Motto Harrods brzmi „omnia omnibus ubique”, co oznacza „wszystko, wszystkim, wszędzie”.
Łączna powierzchnia obiektu wynosi aż 20 tys.m², co czyni go największym domem towarowym w Europie. Na siedmiu piętrach budynku znajduje się 330 sklepów, w których można kupić całą gamę różnych towarów, począwszy od ubrań i produktów spożywczych, przez akcesoria dla zwierząt, aż po sprzęt AGD oraz meble. Można tam również skorzystać z wielu usług: fryzjera, krawca, czy zegarmistrza. Każdego dnia placówkę odwiedza nawet do 300 tysięcy klientów. Jednak aby wejść do tego ekskluzywnego budynku, należy przestrzegać ścisłych zasad dotyczących ubioru - osobom w klapkach czy sportowych podkoszulkach zabrania się wstępu.
Po tym, jak w 1997 roku księżna Diana i syn ówczesnego dyrektora - Dodi Al-Fayed - zginęli w wypadku samochodowym, w domu towarowym postawiono dwa pomniki poświęcone ich pamięci.
Cnut the Great – syn Piasta, król Anglii
Jak podają niektóre źródła, w tym kroniki niemieckiego biskupa Thietmara z Merseburga, matka jednego z królów Anglii była Polką. Świętosława, znana również jako Gunhilda, była polską księżniczką, córką Mieszka I. Jej syn, Knut Wielki, panował w Anglii w XI w. przez niemal dwadzieścia lat. Już na początku panowania podzielił kraj na cztery hrabstwa – Wessex, Anglię Wschodnią, Mercję oraz Nortumbrię. Ten system podziału terytorialnego państwa stał się pierwowzorem późniejszych podziałów administracyjnych. Jak na przykładnego siostrzeńca przystało, Knut utrzymywał dobre stosunki ze swoim wujem oraz władcą Polski, Bolesławem I Chrobrym. Mówi się też, że Bolesław udzielił mu pomocy podczas duńskiego podboju Anglii.
Cockney – The Secret Language of Rhymes
Cockney to nazwa dialektu, którym posługują się mieszkańcy Londynu wywodzący się z klasy robotniczej. Istnieje wiele różnic pomiędzy standardową angielszczyzną a dialektem Cockney, jednak najciekawszym elementem, który go wyróżnia, jest tak zwany cockney rhyming slang. W jego tworzeniu kluczem jest zastąpienie wyrazu, który chcemy użyć w zdaniu, rymującym się słowem. Przykładowo: bees and honey oznacza money. Często osoby używające dialektu Cockney skracają rymowane wyrażenie i używają tylko jego fragmentu, mówiąc na przykład bees zamiast bees and honey. Zatem give me the bees oznacza give me the money.
Simnel cake – tradycyjne ciasto wielkanocne
Simnel cake to lekki placek z owocami przygotowywany w Wielkiej Brytanii i Irlandii na Wielkanoc. Przypomina trochę nasz keks. Dawniej wypiekano go na czwartą niedzielę Wielkiego Postu zwaną także Mothering Sunday. Co ma wspólnego simnel cake z „matczyną niedzielą”? Otóż kiedyś młode dziewczyny pracujące jako pokojówki w zamożnych domach w ten właśnie dzień odwiedzały swoje mamy i zanosiły im upieczone przez siebie ciasto simnel. Obecnie simnel cake to nieodłączna część brytyjskich świąt wielkanocnych. Placek zdobi 11 marcepanowych kul, które mają reprezentować 11 apostołów z pominięciem Judasza, zdrajcy Jezusa. Czasami kul jest 12 i odpowiadają one 11 apostołom oraz Jezusowi.
Skąd wzięła się nazwa placka?
Znaczenie słowa simnel nie jest do końca jasne. Być może pochodzi od łacińskiego słowa simila, które znaczy „drobna mąka”. Inne wyjaśnienie przynosi legenda. Małżonkowie Simon i Nell pokłócili się o to, jak przygotować ciasto z pozostałych po wielkopostnych potrawach resztek, a zostało im trochę ciasta i puddingu śliwkowego. Simon chciał upiec wypełnione puddingiem ciasto jak chleb, a Nell – ugotować je jak pudding. Ostatecznie zdecydowali się pójść na kompromis i najpierw je zagotowali, a potem upiekli. Nazwa placka wzięła się od ich imion – Simon i Nell (sim-nel).
.jpg)
Jak zrobić simnel cake?
Oto jeden z przepisów:
Składniki
100 g kandyzowanych wiśni
225 g miękkiego masła
225 g cukru trzcinowego
4 duże jaja
225 g mąki pszennej
1 łyżeczka proszku do pieczenia
225 g rodzynek sułtanek
100 g porzeczek
50 g kandyzowanej skórki z cytryny lub z pomarańczy
skórki starte z 2 cytryn
2 łyżeczki zmielonych przypraw korzennych
450 g marcepanu
1 lub 2 łyżki stołowe dżemu morelowego
Wszystkie składniki powinny być w temperaturze pokojowej.
Przygotowanie
1. Wiśnie pokroić w ćwiartki, przepłukać, odcedzić i osuszyć papierowym ręcznikiem.
2. Zmiksować masło z cukrem i stopniowo dodawanymi jajkami. Dodać pozostałe składniki – najpierw suche, potem mokre – i wymieszać. Połowę ciasta wylać do małej tortownicy wysmarowanej masłem i oprószonej bułką tartą.
3. 1/3 marcepanu rozwałkować i położyć na cieście. Resztę ciasta wylać na warstwę marcepanu.
4. Piec w nagrzanym do 150 stopni piekarniku przez ok. 2,5 godz. lub do momentu, gdy ciasto dobrze wyrośnie, będzie rumiane i twarde. Jeśli ciasto zbyt szybko się rumieni, po godzinie należy przykryć je folią aluminiową. Po upieczeniu pozwolić ciastu stygnąć przez 10 min. w piekarniku. Wyjąć z formy i zostawić do całkowitego ostudzenia na kratce.
5. Wierzch ostudzonego ciasta posmarować dżemem morelowym. Połowę pozostałego marcepanu rozwałkować i położyć na wierzchu ciasta. Marcepan mocno docisnąć i delikatnie pomarszczyć na brzegach dla dekoracji. Pozostałą część marcepanu uformować w 11 jednakowych kul i udekorować nimi ciasto.
Smacznego!
Maple Flag – Maple Leaf – Maple Syrup
Flaga Kanady to prostokąt, na którym widnieją trzy pionowe pasy - dwa czerwone i jeden biały. Skąd jednak wziął się na niej liść klonu? Jest on ważnym elementym zarówno kultury, jak i historii tego kraju, który słynie z długowiecznej tradycji wytwarzania syropu klonowego. Jeszcze przed kolonizacją rdzenni mieszkańcy zamieszkujący tereny dzisiejszej Kanady opracowali sposób jego wytwarzania. Znali oni też liczne zastosowania liści klonu w medycynie, lecząc nimi czerwonkę, gruźlicę, czy nawet zwykły kaszel. Mówi się też, że podczas wojny w 1812 roku kanadyjscy żołnierze używali liści tego drzewa do opatrywania ran.
